Xu hướng tự chủ chiến lược và an ninh hóa kinh tế ngày càng rõ nét, khiến chuỗi cung ứng toàn cầu trở nên dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết. Đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị gia tăng và cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc là những yếu tố chính tạo nên áp lực buộc các doanh nghiệp phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng theo hướng đa dạng hóa, an toàn và bền vững hơn.

Rủi ro từ đại dịch và xung đột địa chính trị

Đại dịch COVID-19 đã phơi bày những điểm yếu cố hữu của chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc phụ thuộc quá mức vào một số trung tâm sản xuất lớn, đặc biệt là Trung Quốc, khiến nguồn cung ứng các sản phẩm và thiết bị thiết yếu bị gián đoạn nghiêm trọng.

Xung đột ở Ukraine và Trung Đông tiếp tục gây áp lực lên chuỗi cung ứng lương thực, dầu mỏ và hàng tiêu dùng. Các cuộc tấn công của lực lượng Houthi vào tàu container ở Biển Đỏ, tắc nghẽn tại kênh đào Panama và Suez là minh chứng rõ ràng cho sự mong manh của các tuyến vận tải thương mại quốc tế.

Cạnh tranh Mỹ - Trung và xu hướng "friendshoring"

Cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung Quốc ngày càng gay gắt, lan rộng từ lĩnh vực thương mại sang công nghệ, đầu tư và an ninh. Mỹ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với công nghệ nhạy cảm sang Trung Quốc, trong khi Trung Quốc tăng cường đầu tư vào các công nghệ then chốt để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Trong bối cảnh đó, xu hướng "friendshoring" - dịch chuyển sản xuất đến các quốc gia có cùng quan điểm chiến lược - đang trở nên phổ biến. Các doanh nghiệp ưu tiên sự ổn định và an ninh hơn là tối ưu hóa chi phí, dẫn đến việc hình thành các chuỗi cung ứng khu vực hóa, tập trung tại các quốc gia đồng minh.

Thách thức và cơ hội cho các thị trường mới nổi

Quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng mang đến cả thách thức và cơ hội cho các thị trường mới nổi. Một mặt, nguy cơ phân mảnh kinh tế toàn cầu, gia tăng chi phí sản xuất và áp lực lạm phát là những thách thức không nhỏ.

Mặt khác, các thị trường như Mexico, Việt Nam và Ấn Độ đang nổi lên như những điểm đến hấp dẫn cho đầu tư dịch chuyển. Nền kinh tế tăng trưởng nhanh, chi phí lao động cạnh tranh và chính sách thu hút đầu tư thông thoáng là những lợi thế giúp các quốc gia này thu hút dòng vốn FDI và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Để tận dụng tối đa cơ hội từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng, các thị trường mới nổi cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đẩy mạnh liên kết kinh tế khu vực.